Olağanüstü kanun yolu olarak 374-381 maddeleri arasında düzenlenen Yargılamanın İadesi Hukuk Muhakemesi Kanunu; mahkemece verilmiş kararın değişmesine neden olabilecek yeni delillerin ve olayların yaşanması durumunda, her iki tarafın da yargılamanın iadesi başvurusunda bulunmasını mümkün hale getirir.

Yargılamanın iadesinde; tarafların aleyhlerine yalancı şahitliğin yapıldığı, sahte belgelerin kullanıldığı, mahkemenin usulüne uygun düzenlenmediği gibi durumların ispatlanması, her iki tarafın da lehine sonuçlanabilecek bir durumdur.

Yargılamanın İadesi Nedir?

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre yargılamanın iadesi; mahkemenin kesinleşmiş bir karar karşısında, bu kararın değişmesine yol açabilecek delil ve olayların yeniden değerlendirilmesinin istenmesidir.

• Sahte belgelerin delil olarak sunulduğu ya da
• Sahte tanıklık yapıldığına dair belgelerin sunulması gerekir.

Yani burada önemli olan; mahkemede sunulmuş belgelerin yeniden sunulması değil, alınan kararı değiştirebilecek nitelikte delil ve olayların, kanıtlarıyla birlikte mahkemeye yeniden sunulmasıdır.

Yargılamanın İadesi Hangi Sebeplerden Yapılır?

Yargılamanın iadesi MHK madde 374-381 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Mahkeme sonucunun kesinleştiği kararların yeniden incelenmesi adına yeniden başvuru yapılır. Başvuruyu yapan kişinin; kesinleşmiş mahkeme kararını, direkt olarak değiştirebilecek delil ve olayların kanıtlarıyla başvuru yapması gerekir.

Yargılamanın iadesi sebepleri;

• Dava hakiminin görevini kötü yönde kullanması
• Mahkemenin kanuna uygun olarak düzenlenmemiş olması
• Tarafların yalancı şahit kullanması
• Deliller arasında sahte belgelerin bulunması

Gerek davalı gerekse davacı taraf; bu sebepleri göz önünde bulundurarak, kesinleşmiş bir mahkeme kararı karşısında, yargılamanın iadesi başvurusunda bulunabilir.

Yargılamanın İadesi Başvurusu Nasıl Yapılmalıdır?

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun olağanüstü kanun yolu olarak kullandığı yargılamanın iadesi MHK madde 374-381’de açıklanmıştır. Yargılamanın iadesi başvurusu yapılabilmesi için, mahkemenin karara varması ve bu kararı kesinleştirmiş olması gerekir.

Yargılamanın iadesi başvuru dilekçesi yazılır. Yazılan dilekçe, kararı veren mahkeme tarafından incelemeye alınır. İnceleme sonrasında; dilekçedeki sebeplerin niteliğine göre, başvuruda bulunan tarafın zarar ve ziyanının karşılanması amacıyla, uygun bir miktarda tazminat talebinde bulunulabilir.

Yargılamanın İadesi Talebi Nasıl İncelenir?

Yargılamanın iadesi başvurusu; kararı veren mahkeme tarafından incelenir. Yargılamanın iadesi için taraflar mahkemeye çağrılır ve dinlenir. Taraflar dinlendikten sonra inceleme başlar. Buna göre mahkeme;

• Talebin yasal süre içinde yapılıp yapılmadığını
• Yargılamanın iadesi için verilmiş olan mahkeme emrinin kesinleşip kesinleşmediğini
• Yargılamanın iadesine konu olan sebeplerin, geçerli olup olmadığını inceler.

Bu maddelerden birinin bile eksik olmuş olması, davanın esasa girmeden reddedilmesine neden olur.

Yargılamanın İadesi Zamanaşımı Var mı?

Yargılamanın İadesi MHK madde 374-381’de belirtildiği üzere belli bir süre vardır. Kanunun 375. Maddesi birinci fıkrası b, c, ı ve i bentlerine göre;

• Kararın davalı ya da gerçek vekil ve temsilciye tebliğ edilmesi, alacaklı ya da davalı yerine geçenlerin usulen haberdar edilmesi,
• Ceza mahkumiyeti dahilinde hükmün kesinleşmiş ya da ceza kovuşturması başlamamış ya da sonuçsuz kalması,
• Kararın esası olan ilamın bozulmuş ve kesin hüküm şeklinde tamamıyla ortadan kalktığından haberdar olunması,
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kesinleşmiş kararın tebliğ edilmiş olmasından itibaren 3 ay ve hükmün kesinleşmesinden itibaren 10 yıl olarak belirlenmiştir.

Bunun yanında yargılamanın yenilenme süresi ise, ilama ait zamanaşımı süresi kadar olacaktır.

Yargılamanın İadesi Talebi İnceleme Sonunda Ne Olur?

Yargılamanın iadesi MHK madde 374-381’de belirtildiği üzere yeniden yargılama ve hükmün iptali verilebilir. Hükmü veren mahkemenin yaptığı incelemenin ardından; yargılamanın iade sebebi haklı görülürse, yeniden yargılama yapılır.

Yapılan yargılamada karar onanır, kısmen ya da tamamıyla değiştirilerek sonuca varılır. Ancak hükmün iptal edilmesi durumu da vardır. Buna göre;

• Davacı açık ya da zımni muvafakatı olmadan vekil ya da temsilci olmayan kişilerin huzuruyla dava görülmüş ya da karara bağlanmışsa,
• Kanunun 375.madde, 1.fıkra ve ı bendine göre yargılamanın iadesi dilekçesi kabul edilmişse başka inceleme yapılmadan, hüküm iptal edilir.

Kanunun 381.maddesine göre yargılamanın iadesi davası, hükmün icrasını durdurmaya yetmez. Bunun yerine; dava ya da hükmün niteliği ve diğer haller göz önünde bulundurularak, talep üzerine icranın durdurulmasına gerek varsa, yargılamanın iadesi talebinde bulunan kişinin teminat vermesi şartıyla, iade talebini inceleyen mahkeme, icranın durdurulması kararı alabilir. Ancak yargılamanın iade sebebi mahkeme kararına dayandırılmışsa, teminat alınmaz.