Mahkeme kararı olmadan hakkında suç şüphesi bulunan kişilerin özgürlüklerinin kısıtlanmasına yakalama denir. Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98 maddeleri ile belirlenen yakalama kavramı uygulamada şüpheli ya da sanığın alıkonulması şeklinde belirtilir. Suç işlendiğine dair iz, delil, emare ya da eser olması halinde kişinin gözaltına alınması ya da özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanmasını ifade eden yakalamadır. Koruma tedbiri olmasından dolayı yakalama geçici süre için uygulanır, koruma tedbiri ceza muhakemesi kanununa göre delillerin korunması, sanık ya da şüphelinin kaçma ihtimalinin ortadan kaldırılması ve soruşturmanın sağlıklı yapılması için alınan tedbirlerdir.

Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98’e Göre Herkes Yapabilir

Suçun işlenmesinin ardından kişinin yakalanmasına adli yakalama denir ve adli yakalamayı Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98 maddeleri uyarınca resmi görevi olan olmayan herkes, her vatandaş yapabilir. Kişiye suç işlerken rastlamak, suç işleyen kişinin kaçma ihtimali ya da suçu işleyenin kimliğinin hemen belirlenememesi halinde vatandaş tarafından yakalama yapılabilir. Bu durumda suçun teşebbüs aşamasında kalması ya da suçun tamamlanmamış olmasının hiçbir önemi yoktur. Ceza muhakemeleri kanunu 90. maddesi gereği kolluk güçleri tutuklama ya da yakalama kararının gecikmesi halinde savcılığa ya da amirlere bilgi vermeksizin her zaman yakalama yetkisine sahiptir.

Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98’e Göre Direk Yakalama

Kolluk güçlerinin direk yakalama yapabildiği haller yönetmelik ile şu şekilde belirlenmiştir;

• Yakalama kararının gecikmesinde sakınca olunan durumlarda cumhuriyet savcılığına ya da amirlere bilgi verilmeden yakalama yapılabilir. Suçüstü ve suç hakkında iz, delil, emare bulunması durumunda da kolluk kuvvetlerinin yakalama yetkisi vardır.
• Kolluk kuvvetlerinin kanun ve usul dairesinde verdiği emre itaatsizlik yapılması ya da alınan tedbirlere uyulmaması halinde yakalama yetkisi vardır.
• Görev halinde iken karşı koyan ve mukavemette bulunanlara karşı yakalama kararı verilir.
• Haklarında daha önce verilmiş yakalama kararı bulunanları yakalama yetkisi vardır.
• Uyuşturucu madde bulunduran, satan ya da kullananları da kolluk kuvvetlerinin yakalama yetkisi mevcuttur.
• Halk huzurunu bozanların, tedavi görürken ya da ıslah edilirken kaçan ve halkın huzurunu bozma olasılığı bulunanlarında yakalama yetkisi kolluk kuvvetlerindedir.
• Haklarında devlet kurumlarına yerleştirilme kararı bulunan çocuklarında yakalama yetkisi vardır.
• Yasa dışı yollardan yurda giriş yapanlar ile haklarında sınır dışı edilme kararı olanlarında kolluk kuvvetleri tarafından yakalama yetkisi vardır.
• Kimliğini bir belge ile ya da tanık ile ibraz edemeyenlerin bunu gerçekleştirene kadar kolluk kuvvetlerince 24 saati aşmamak kaydıyla yakalanması ya da alıkonulması yetkisi vardır. Kolluk güçleri bu kişilere kimlik ibrazı için gerekli kolaylığı gösterme zorunluluğu da mevcuttur.

Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98’e Göre Yetki Olmayan Haller

Müşteki tarafından şikayet edilmediği için soruşturulamayan suçlar takibi şikayete tabi suçlardır. Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98 maddeleri uyarınca bu tür durumlarda hiç kimsenin yakalama işlemi yapma yetkisi yoktur. Ancak çocuklara ve fiziksel ve ruhsal anlamda kendisini ifade etmekte zorluk yaşayanlara karşı işlenen suçlarda şikayete tabi kalmaksızın her vatandaşı yakalama yapma yetkisi vardır. Yakalama işlemi müzekkereli ya da müzekkeresiz olmak üzere iki çeşittir. Fiili durumdan kaynaklanan suç şüphelisinin özgürlüğünü kısıtlanmasının ihtiyaç olduğu hallerde kolluk güçleri ya da tüm vatandaşlar tarafından yapılan yakalamaya ceza muhakemeleri kanunu 90. maddesince müzekkeresiz yakalama denir.

Müzekkereli Ve Müzekkeresiz Yakalama

Yapılan çağrı üzerine gelmeyen ya da çağrı yapılmaksızın hakkında yakalama emri çıkarılanlara yapılan yakalama işlemine ise ceza muhakemeleri kanunu 98. maddesince müzekkereli yakalama denir. Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98 maddeleri, CMK 98/1 uyarınca soruşturma aşamasında çağırılmasına rağmen gelmeyen şüpheli hakkında cumhuriyet savcılığı isteği ile sulh ceza hakimi yakalama emri çıkarır. Tutuklama isteğinin reddi kararına itiraz halinde de itiraz makamı tarafından yakalama emri çıkarılır. Yakalandığı halde kolluk güçlerinden ya da infaz kurumundan veya cezaevinden kaçan sanık ve şüpheli için CMK 98/2. maddesi gereği savcılık ya da kolluk güçleri yakalama emri çıkarabilir.

Re’sen Yakalama Emri Çıkarılır

Yakalama Nedir; Kovuşturma aşamasındaki sanık için CMK 98/3 maddesine göre cumhuriyet savcısının istemi üzerine ya da re’sen hakim ya da mahkeme yakalama emri çıkarabilir. Ceza muhakemesi kanunu madde 199’a göre mahkeme sanığın yakalama kararı ile getirilmesi konusunda her zaman karar çıkarabilir. Soruşturma ve kovuşturmanın sonuçlanmasını etkilemek için yurt içinde saklanan ya da başka bir ülkeye gidenlere kaçak denir. Cumhuriyet savcılığı ya da mahkeme tarafından ulaşılamayan kişiler hakkında sulh ceza hakimliği yokluğunda tutuklama emri verebilir.

24 Saat İçerisinde Mahkeme Önüne Götürülmeli

Ceza muhakemeleri kanunu 94/1 maddesi gereğince hakim ve mahkeme tarafından yakalama emri verilen şüpheli ya da sanığın 24 saat içerisinde mahkeme önüne götürülmesi gerekir. Şayet bu süre içinde kişinin mahkeme heyetinin önüne çıkarılma ihtimali yoksa o halde yakalandığı yere en yakın adliyede 24 saat içinde sesli ve görüntülü iletişim sistemi ile yetkili mahkeme tarafından ifadesi alınır ya da sorgusu yapılır.

Yakalama Kararına İtiraz Hakkı

Yakalanan kişi ya da yakınlarının özgürlüğün kısıtlanmasına müdahale olması nedeni ile yakalama kararına itiraz edebilir. Kovuşturma aşamasında mahkemenin verdiği yakalama emri kişinin özgürlüğünü kısıtlayan koruma tedbiridir, sanığın genel hükümler çerçevesinde yakalama emrine itiraz hakkı vardır. Soruşturma aşamasında ise hemen serbest bırakılmaya dair itiraz hakkı CMK 91/5’e göre yakalanan kişiye, avukatına, kanuni temsilcisine, eşine ve birinci ve ikinci derecedeki akrabalarına verilir.

Gıyabında Yakalama Emri Verilenlerin İtiraz Hakkı

İtiraz hakkına sahip olanlar derhal serbest bırakılma konusunda yakalama emrine itirazlarını sulh ceza hakimliğine yaparlar. Mahkeme incelemenin ardından kararı süresi dolmadan sonuçlandırır, yakalama kararının doğru olduğu kanaatine göre itirazı reddeder ya da kişinin derhal evrakları ile birlikte mahkeme önüne çıkarılmasına karar verir. Gıyabında yakalama emri verilenlerinde itiraz hakkı vardır ancak kararda itiraz hakkına dair kanun yolu çoğu zaman gösterilmez.

Nakil Edilen Kişilere Kelepçe Takılması

Yakalandıktan sonra başka bir yere nakil edilen kişilere kelepçe takılması yasal bir zorunluluk değildir Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98 maddeleri uyarınca kelepçe takılmasını gerektiren haller şu şekilde belirlenmiştir. Kaçacağına dair herhangi bir şüphe ya da iz olması durumunda, hem kendisine hem de başkalarına bedensel zarar verme olasılığını bulunması durumunda yakalama emri ile gözaltına alınarak nakilleri yapılan kişilere kelepçe takılır.

Yakalanan Kişinin Mevcut Hakları

Yakalama Nedir? -CMK 90 – CMK 98 maddeleri kapsamında yakalanan kişinin yakalandığı, gözaltı süresinin uzatıldığı gibi konularda beklemeden cumhuriyet savcısının talimatı ile yakınlarından birine haber verilir. Avukatınız haklarınızı savunacaktır. Yakalanan kişi yabancı uyruklu olduğunda bu konuda haber verilen yer konsolosluk ya da büyükelçiliktir. Yakalama emrinin uygulanması aşamasında kişinin sağlık kontrollerinin yapılması gerekir, gözaltı süresinin uzaması halinde de sağlık kontrolleri belli aralıklarla yapılır ve bu raporlar cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.