İstinaf mahkemesinin vermiş olduğu karara karşı olarak hükümlerinin yeniden incelenmesi için yapılan kanun yoluna temyiz denir. Bir nevi üst mahkemeye olayın taşınması olarak nitelendirilir. Taraflar başvurusunu gerçekleştirmeleri ardından istinaf mahkemesi kararının değiştirilmesinin veya bozulmasının talebinde bulunurlar. Başvurunun gerçekleştiği zaman dosyayı incelemeye yetkili olan mercii Yargıtay’dır. 15 günlük istinaf mahkemesi kararının tefhimi veya tebliğinden itibaren temyizin süresi olarak nitelendirilir. Süre içerisinde ilk karar verilen gün hesaba katılmaz ve işlemler bu günden sonra yapılır. Bu sayede temyiz ve temyiz süreci nedir cevapları alınmış olunur. 15 günlük sürecin son günü tatil gününe denk gelirse sonucu aktarmak için bir sonraki iş günü beklenir.

Kimler Temyiz Hakkına Sahiptir?

Temyiz işlemini yapabilmek için davanın tarafı konumunda olmak gereklidir. Davada yargılanan kişi bu hakkı kullanabilir. Ayrıca bu hukuksal haktan yararlanabilecek olanlar dava sanığının yasal temsilcileri, avukatı veya eşi olup bu başvuruyu gerçekleştirebilirler. Davaya müdahil olan kişiler arasında şikayetçiler, mağdurlar, suçtan zarar gören üçüncü kişiler dava içerisinde yer almalarından kaynaklı yerel mahkeme kararını temyiz hakkına sahiptirler. Cumhuriyet savcısı hükmün bozulması için bu hakkı kendisinde barındırmaz.

Temyiz Başvurusu Nasıl Yapılır?

Hukuk kuralları içerisinde yasal bir hak olarak görülen durumda bölge adliye mahkemesine dilekçe verilmesiyle başvurusu gerçekleştirilir. Verilen dilekçe içerisinde temyizin neden istenildiğine dair nedenler açıkça belirtilmelidir. Sanığın hükümlü olduğu ceza miktarı ne olursa olsun kendiliğinden temyize tabi mahkeme kararları olmaz. Kanun içerisinde istinaf incelemesi açısından 15 yıl veya daha fazla hapis cezaları için yeniden düzenlemeleri yapılmıştır. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu içinde düzenlemelerde resen temyiz kurumuna mevcut kanunda yer verilmemiştir. Sanık tutuklu olsa da yasal hakkının başvurusunu yapabilir. Başvuruyu gerçekleştirmek için bulunduğu cezaevi müdürlüğüne dilekçeyi göndererek temyiz süreci başlamasını talep edebilir.

Temyiz Dilekçesinde Temyiz Sebebi Gösterme Zorunluluğu

Temyiz dilekçesi gönderileceği zaman dilekçe içerisinde bu yasal hakkın neden istenildiğine dair sebepler belirtilmesi gerekir. Bu durum bir zorunluluk halinde ortaya çıkar. Hatta ceza mahkemelerinde dilekçesi gönderilen bu işlemlerde nedenler belirtilmemişse Yargıtay tarafından kabul edilmediği görülür. Dilekçede belirtilen sebepler ise somut niteliği olan nedenler olması gerekir. Ancak bu şekilde dilekçe mahkeme süresinde etkili olur.

Yargıtay ise “karar hukuka aykırıdır, karar kanuna aykırıdır” şeklinde olan beyanı temyiz nedeni olarak kabul edebilir. Bu durumla karşılaşması sonucunda ise 5271 sayılı CMK’nın 288.maddesi kapsamında temyiz incelemesini gerçekleştirmeye başlamıştır.

Gönderilen dilekçelerde gerekli nedenler belirtilmediği takdirde başvuru reddedilir ve usulüne uygun bir temyiz davası olmadığı için kesin hukuka aykırılık halleri dahi resen incelenmesi yapılmaz. Gerçekleştirilen başvuruda ise nedenleri esas alarak Yargıtay incelemeleri yapmaya başlar ve sadece bu nedenlere bağlı olarak sonucu ortaya çıkartır. Başka yazılmayan sebeplerden hareketle sonuca bağlamlandırması olmaz.

Temyiz ve Temyiz Süreci Nedir; Temyiz Başvurusu Usulünde Yanılma

Yasal hak olarak görülen temyizin başvurunda dilekçe yanlış birime ya da mahkemeye gönderilmiş olabilir. Yanlış gönderim sonucu bu hakkın kaybolması ortaya çıkmaz. Temyiz süresi içerisinde verilme gerçekleştiyse dilekçe halen daha geçerliliğini korur ve yanlış olan birimden asıl ilgili olan birime gönderilir. Yetkili olmadığı halde temyizin dilekçesini alan mercii, dilekçeyi derhal görevli ve yetkili mahkemeye gönderme zorunluluğu vardır.

Temyiz Edilemeyen İstinaf Mahkemesi Kararları

İstinaf mahkemelerinin bozma kararları dışında diğer kararlar için temyizin yapılabildiği görülür. Ancak, hükmedilen cezanın miktarı dikkate alınarak yapılan bazı bölge adliye mahkemesi kararı aleyhinde yapılan ceza temyiz yapabilme durumu kapatılmıştır. Bu sonuca göre birtakım duruşmalarda ilk derece mahkemesinin verdiği karar istinaf incelemesi neticesinde kesin olarak kabul edilebilir. İçlerinden bir kısım kararlar neticesinde ise temyiz başvurusu gerçekleştirilemez. Bu kararların birkaçı ise şunlardır;

• Adli para cezasının reddine dair başvuru gerçekleştirilemez.
• 5 yıl ve daha az hapis cezalarında reddine dair başvuru gerçekleştirilemez, ancak verilen karara ek mahkemenin yükseltmesi gerçekleşirse bu son karar için temyizin başvurusu yapılabilir.
• İlk defa bölge adliye mahkemesince verilen mahkumiyet kararı dışında ilk derece mahkemelerinin görevine giren ve kanunda üst sınırı iki yıla kadar hapis cezası olan suçlar ve bunlara bağlı adlî para cezalarına başvurunun gerçekleştirilemediği görülür.
• Aynı hükümde yer alan hapis cezaları toplamda 5 yılı geçse dahi başvuruda bulunamaz.
• Ceza indirimi uygun görülmeyen, davasının düşmüş olduğu mahkemelerde temyiz başvurusu gerçekleştirilmez.

Temyizin yapılabileceği bazı suçlar ise hükümler ceza miktarına bakılmaksızın yapılır. Bu yapılabilen suçların bir kısmı ise şunlardır;

• Hakaret
• Halk arasında korku ve panik yaratmaya neden olan tehdit
• Suçu ve suçluyu övme
• Kanunlara uymamaya tahrik
• Cumhurbaşkanına hakaret
• Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılayacak harekteler
• Silâhlı örgüt
• Suç işlemeye tahrik

Temyiz Başvurusu ve Etkisi

Temyiz süresi içerisinde yapılan başvurular hükmün kesin olmasının önüne geçer. Bölge adliye mahkemesi tarafından verilen hüküm temyizi istenildiği takdirde Yargıtay’ın başvuruyu incelemesi halinde işleme girmez. Temyiz aleyhi veya lehine bir durumda olması durumun şartlarını değiştirmez. Ancak Yargıtay’dan gelecek kararın sonucunda hüküm işleme konulabilir.

Temyiz ve Temyiz Süreci Nedir; Temyiz ve Duruşma

İncelenmeler dosya üzerinden yapılır. Ancak, 10 yıl veya daha fazla hapis cezasına ilişkin hükümlerde Yargıtay isterse yine duruş açarak bu işlemleri gerçekleştirebilir. Temyiz talebi bulunması dahilinde ayrıntılı inceleme isteği hükmün temyiz araştırmasını duruşmalı yapabilirler. Sanık tutuksuz yargılanıyorsa avukatı ile bu duruşmalarda yer alabilir. Ancak tutuklu şekilde yargılanma söz konusu olursa temyiz duruşmasında hazır bulunma hakkı olmaz.

Temyiz İncelemesi ve Hükmün Bozulması

Yargıtay Ceza Dairesi, temyiz incelemesi sonucu hükmü bozması ise kararın kesin olduğunu göstermez. Yapılan incelmeler sonucu ilk derece mahkemesi veya istinaf mahkemesinin kararını bozan Yargıtay, dosya halinde tekrardan kararın bozulduğunu ilk mahkemeye gönderir. Dosya gönderen mahkeme ise taraflarını davet ederek eski hükümde direnme kararı alabilir ya da yeniden yargılanmayı başlatabilir. Bozma sonrası yapılacak yeni yargılamada, sanığın bozmadan önce kazanılmış hakları dikkate alınır ve yargılanır. Yargılamada verilecek yeni hükümde bu kazanılmış haklara riayet edilmesi dikkatlice yürüğe getirilir. Yargıtay’dan verilen bozma kararına uyulması durumunda bölge adliye mahkemelerinin verdiği karara karşı istinaf veya temyiz sınırlarına bakılmadan başvuru yoluna gidilebilir.

Temyiz ve Temyiz Süreci Nedir; Bozmaya Karşı Direnme Kararı

Yargıtay dava taraflısı tarafından gönderilen temyiz dilekçesini nedenleriyle beraber inceler. Yaptığı incelemeler sonucunda ister sadece dosya üzerinden yürütebilirken belirli durumlar çerçevesinde duruşmalı olarak da incelemeyi yapabilir. Süreç sonunda ise dilekçede belirtilen nedenler dahilinde başvuruyu kabul edebilir. Kabul ettikten sonra ilk mahkemeye hükmün bozulması kararını gönderir. Bu gönderilene karşı ilk mahkeme verilen sonucu kabul etmediği için direnme kararı alabilir. Bu direnme ilk mahkemenin kendi üzerinde bulundurduğu hukuksal bir haktır. Direnme kararları, kararına direnilen daireye gönderilir ve durumun gidişi belirtilir. Kararın iletildiği daire ise en kısa sürede direnme kararını inceler. İnceleme sonucunda alınan direnme kararını yerinde görürse düzeltmeye gider. Eğer ki kararı yerinde görmezse Yargıtay Ceza Genel Kuruluna dosya gönderimini yapar. Direnme kararı üzerine yine inceleme yapan Yargıtay Ceza Genel Kurulu bir karara varır. Verilen kararlara karşı direnme gerçekleştirilmez.