Nafaka

Nafaka; zaruret halinde bulunan kişiye, hayatına devam edebilmesi ve temel gereksinimlerini karşılaması amacıyla yapılan parasal yardımdır. Beslenme, geçindirme, çıkma, gitme ve sarf etme anlamlarına gelen infak sözcüğünden türetilmiş bir kelime olan nafaka; muhtaç durumda bulunan karı ve kocanın birbirlerine, üstsoyun altsoya, altsoyun üstsoya, kardeşin kardeşlerine karşı yardım yükümlülüğü olarak da tanımlanabilir. Nafaka alacağı;

• kamu düzenine ilişkindir,
• devredilemez,
• üzerine rehin tesis edilemez,
• takas edilemez,
• önceden ibra edilemez,
• önceden feragat edilemez,
• haczedilemez.

Nafaka Nedir?

Nafaka, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olup, aile üyeleri ya da bir vakit aynı ailenin birer ferdi olan kişilerin birbirlerine yaptığı asgari geçim yardımıdır. İşbu Kanun’da; tedbir, iştirak, yoksulluk ve yardım olmak üzere dört farklı nafaka türü düzenlenmiştir. Kelime anlamı itibariyle “Geçinmek için gerekli olan şeylerin bütünü, geçimlik.” anlamlarına gelen nafakaya ilişkin birçok husus merak konusudur. Merak konusu hususların yanıt bulduğu makalemizin dikkatle okunmasını tavsiye ediyoruz.

Nafaka Türleri Nelerdir?

Nafaka, birinin geçindirmekle yükümlü bulunduğu kimselere, mahkeme kararıyla bağlanan aylıktır. Hukuk düzeni, aşağıda da ifade edildiği üzere dört farklı nafaka türü öngörmüştür:

1. Yardım Nafakası

Yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek kişice talep edilebilir. Miktarı ve koşulları hakim marifetiyle takdir edilir.

2. Tedbir Nafakası

Boşanma davası sürecinde ya da tarafların ayrı yaşamasını haklı kılacak bir sebebin varlığı halinde söz konusu olur.

3. İştirak Nafakası

Boşanma davası neticesinde çocuğun velayeti kendisine verilmeyen tarafın, çocuğun bakımı, eğitimi ve diğer gereksinimlerine katlanmasını sağlamak amacıyla bağlanır.

4. Yoksulluk Nafakası

Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek tarafın, diğer taraftan daha fazla kusurlu olmaması kaydıyla talep edebileceği nafaka türüdür.

Nafaka Neye Göre Belirlenir?

Nafaka miktarının belirlenmesini; başlangıçta belirlenmesi ve sonradan değiştirilmesi olmak üzere iki başlıkta inceleyeceğiz. Miktarın başlangıçta belirlenmesini ise bir üst başlıkta ifade ettiğimiz nafaka türlerine göre ayrı ayrı açıklayacağız. Buna göre;

A – ) Tedbir Nafakası Miktarının Belirlenmesi

Tedbir nafakası karşısında hakim taleple bağlıdır. Yani, tarafların bu yönde açıkça talebi gerekir. Şayet talep edilmesine karşın miktar belirlenmemişse ya da talep miktarı günün ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak ise hakim tarafından somut olayın özellikleri ve koşulları dikkate alınarak uygun bir miktarda tedbir nafakasına hükmedilecektir. Miktar belirlenirken; taraflardan birinin çocuklara bakması, ev temizliği ve yemek yapması, diğer tarafınsa çalışarak para kazanması gibi durumlar da gözetilir.

Miktar tayin edilirken hakim tarafından gözetilecek diğer hususlar ise tarafların sosyal ve ekonomik durumları, gelir ve giderleri, mal varlıklarının olup olmadığı, müşterek konutun hangi tarafta kaldığı ve tarafların bu zamana değin ki katkılarıdır. Özellikle belirtelim ki, her ne sebebe dayanırsa dayansın, miktar tayin edilirken tarafların sosyal ve ekonomik durumları ile doğal ve temel gereksinimleri dikkate alınır ve nafaka yükümlüsünün mali gücü ile orantılı olacak bir miktar belirlenir.

B – ) Yoksulluk Nafakası Miktarının Belirlenmesi

Taraflar, kamu düzenine, ahlaka ve emredici hukuk kurallarına aykırılık teşkil etmemesi kaydıyla ve TMK m.184/f.5 uyarınca hakim tarafından onaylanması şartıyla, işbu nafakanın miktarı, süresi ve nasıl ödeneceğine ilişkin anlaşma yapabilir. Bu olasılıkta, HMK m.26 düzenlemesi gereği taleple bağlılık ilkesi söz konusu olacaktır ve talep edilen miktardan fazlasına hükmedilmesi mümkün olmayacaktır. Fakat, günün koşullarına göre daha az bir miktar hükmedilebilir.

Önemli!!! Yoksulluk nafakası talep edilmeyeceğine ilişkin taraflar arasında bir anlaşma mevcutsa bu anlaşmanın dışına çıkılarak nafakaya karar verilemez.

Hakim miktarı tayin ederken, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını gözeterek hakkaniyet ilkesine göre talep edenin ve yükümlünün mali gücünü de dikkate alarak karar verir. Özetle, miktar tespit edilirken somut durumun koşullarına ve özelliklerine göre talepte bulunan tarafın sosyal ve ekonomik durumuna bakılarak zaruri gereksinimlerinin ne olduğu ve ne miktarda parasal yardıma ihtiyaç duyduğu gözetilerek hareket edilir.

Son olarak, yoksulluk nafakasında nafaka yükümlüsünün kusurlu olup olmaması önemli değildir. Zira, bu düzenlemenin temel amacı, taraflardan birinin boşanma sebebiyle yoksulluğa düşmesine mani olmaktır.

C – ) Nafaka Miktarının Sonradan Azaltılması veya Artırılması

Nafakanın irat şeklinde ödenmesine karar verildikten sonra, karar verilirken öngörülemeyen birtakım gelişmeler yaşanabilir; günün ekonomik koşullarına göre nafaka değeri düşebilir ya da artabilir. Mesela yükümlünün mali durumu kötüleşebilir ve yükümlülüğünü yerine getirmekte zorlanabilir veya alacaklı bir yeni iş bularak çalışmaya başlar ve ekonomik açıdan ihtiyacı ortadan kalkabilir. Bu ve benzer değişimlere karşın TMK m.176 hükmü düzenlenmiş ve hükmedilen iratların değiştirilmesine olanak tanınmıştır.

TMK m.176

Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.

Nafaka miktarının değiştirilmesi isteminde de taleple bağlılık kuralı geçerlidir. Miktarın azaltılması talebi alacaklıdan; azaltılması istemi ise yükümlü tarafından ileri sürülecektir. Miktar değişikliği talebiyle açılan davalar için herhangi bir süre sınırı öngörülmediği için hakim, tarafların indirim ya da artırım isteminde bulunmaları durumunda mali durumlarında esaslı bir değişik olup olmadığını değerlendirmek suretiyle hakkaniyet ilkesine riayet ederek karar verecektir. Bu konu, makalemizde yer alan “Nafaka Artırım Davası” başlığı altında detaylandırılacağı için burada noktalanmaktadır.

Süresiz Nafaka Ne Demek, Hangi Hallerde Kaldırılabilir?

Yoksulluk nafakası, uygulamada süresiz nafaka olarak nitelendirilir. Bu nitelemenin esas sebebi ise sona ermesi için herhangi bir süre koşulunun mevcut olmamasıdır. Fakat, buradan, bahse konu nafakanın herhangi bir şekilde son bulmayacağı anlaşılmamalıdır. Zira, belirli şartların varlığı halinde süresiz nafakanın kaldırılmasına karar verilebilir. Söz konusu şartlar şunlardır:

• Alacaklı taraf bir başkasıyla evlenirse,
• Alacaklı taraf resmi evlilik olmamasına karşın bir başkasıyla evliymiş gibi yaşam sürerse,
• Yoksulluğa sebebiyet veren durumlar ve etkileri ortadan kalkarsa, yükümlü tarafından nafakanın kaldırılması isteminde bulunulabilir. Son olarak, taraflardan birinin ölmesi da yükümlülüğü sona erdirecektir.

Nafaka Artırım Davası

Mahkemece nafakanın irat biçiminde ödenmesine karar verilmesi durumunda, boşanmanın ardından, karar verilirken öngörülmeyen birtakım gelişmeler yaşanabilir. Örneğin borçlunun mali durumu kötüleşebilir veya alacaklı işe girerek ekonomik durumunu iyileştirebilir. Nafaka artırım davası ise bu tür değişimler söz konusu olduğunda TMK m.146/f.4’e dayanılarak açılan dava türüdür. İşbu davada ispat yükü, miktarın artırılmasını talep eden alacaklı ya da miktarın azaltılmasını isteyen borçlu taraf üzerindedir.

İndirim ya da artırım isteminin reddedilmemesi için, zamanla gerçekleşen değişimlerin kalıcı ve sürekli nitelikte olması esastır. Etkisi kısa sürecek ve geçici nitelikte olan değişimler karşısında miktar değişikliğine yönelik istemler haklı görülmeyecektir. Dolayısıyla, miktar değişimine yönelik istemlerin haklı görülebilmesi için ileri sürülen sebeplerin kalıcı ve sürekli nitelikte olması gerekir. Bahse konu davanın açılması için herhangi bir zamanaşımı ya da hak düşürücü süre öngörülmemiştir.

İşbu dava, aile mahkemesinin görev alanına girdiği için aile mahkemesinde; aile mahkemesinin kurulmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemesinde açılır. Yetkili mahkeme ise borçlunun yerleşim yeri mahkemesidir. Görev – yetki sahibi olmayan mahkemede dava açılması, tarafların lüzumsuz yere vakit kaybetmesine neden olacaktır. Hukuki bakımdan teknik bir dava olan nafaka artırım davasında aile hukuku avukatından yardım almak, doğru ve sağlıklı olan yaklaşımdır.

Nafaka Artırım Dava Dilekçesi

TRABZON ( ). AİLE MAHKEMESİNE

DAVACI: Adı, Soyadı, T.C. Kimlik Numarası, Adres

DAVALI: Adı, Soyadı, T.C. Kimlik Numarası, Adres

KONU: Davacı müvekkil adına hükmedilmiş olan … TL yoksulluk nafakasının artırılarak … TL olarak ödenmesi, sayın mahkemece takdir edilecek yoksulluk nafakasının TÜİK verilerine göre ÜFE artış oranında artırılmasına karar verilmesi istemli dava dilekçesidir.

AÇIKLAMALAR:

1-)

2-)

3-)

4-)

HUKUKİ SEBEPLER: TMK, HMK ve ilgili her türlü mevzuat.

HUKUKİ DELİLLER: Nüfus kayıt örnekleri, ekonomik ve sosyal durum araştırması, ticaret sicil kayıtları, ödeme belgeleri, faturalar, banka dekontları, tapu kayıtları, kira sözleşmesi, banka kayıtları, kredi kartı kayıtları ve ilgili her türlü yasal delil.

SONUÇ ve TALEP: Yukarıda arz ve izah olunan sebeplerle; haklı davamızın kabulüne, davacı müvekkil adına ödenen … TL yoksulluk nafakasının artırılarak …TL olmasına, davacı müvekkil adına ödenecek olan yoksulluk nafakasına her yıl ÜFE artış oranına göre arttırılmasına, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafça ödenmesi yönünde sayın mahkemenizce karar verilmesini bilvekale arz ve talep ederiz.

Davacı Vekili

Adı Soyadı

İmza

Nafaka Nasıl Hesaplanır?

Nafaka hesabı, aşağıda sıralanan kriterler gözetilmek ve hakkaniyet kurallarına riayet edilmek kaydıyla yapılır:

• Tarafların sosyal ve ekonomik durumu,
• Tarafların ortak çocuk sayısı,
• Eşin ve çocukların barınma, beslenme gibi temel gereksinimlerine ilişkin masraflar,
• Çocukların eğitim giderleri,
• Eşin ve çocukların varsa kira masrafları,
• Tarafların meslekleri ve gelirleri,
• Faturalar, ulaşım giderleri, yakıt masrafları, sağlık giderleri.
• Yakıt masrafları
• Sağlık giderleri gibi birçok hususu dikkate alarak karar vermektedir.

Boşanmada Nafaka Artış Oranı Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Boşanmada nafaka artış oranı olarak bilinen bu oran, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) oranlarına göre miktarın artırılmasından ileri gelir. Gerçekten de Yargıtay’ın, irat şeklinde belirlenen nafakalar hakkında ÜFE oranları dikkate alınarak artırım yapılması yönünde kararları mevcuttur. Fakat, özellikle vurgulamakta fayda var ki, Yargıtay bazı kararlarında da bu orana göre yapılacak artışın hakkaniyete aykırılık teşkil ettiğini ve fazla olduğunu belirtmiştir.

ÜFE oranında artış yapılması, her bir somut olay için uygun düşmeyebilir. Zira, alacaklının yoksulluğunun giderilmesi için gereksinim duyduğu miktar ÜFE oranından daha az olabilir veya borçlunun gelirinde herhangi bir artış yaşanmamış olabilir. Sonuç olarak, miktar değişikliği taleplerine ÜFE oranlarının tek başına esas alınması hakkaniyete uygun düşmeyebilir. Hakkaniyete uygun olan, tarafların mali durumlarını referans alınarak bir değerlendirme yapılmasıdır.

Nafaka Ne Kadar? 2023 Nafaka Ücretleri

Hakim; eşlerin mali gücü, ortak çocukların sayısı, eşin/çocukların temel ihtiyaçları için gereksinim duydukları miktar, çocukların eğitimi için yapılan masraflar, tarafların meslekleri ve aldıkları maaş miktarı, mevcut ekonomik koşullar ve enflasyon gibi birçok kriteri gözeterek, gerektiğinde bilirkişi görüşüne de başvurarak, hakkaniyet kurallarına aykırılık teşkil etmemek kaydıyla nafaka miktarını takdir eder.

Nafaka Süresi Nedir?

Nafaka süresi, hükmedilen nafaka türüne göre farklılık gösterir. Türlere göre süreler aşağıda yer alan tabloda belirtilmiştir.

Nafaka Kaç Yıl Ödenir?

Nafakanın kaç yıl ödeneceği uygulamada merak konusu olmakla birlikte, bu sorunun yanıtı hükmedilen nafaka türüne göre farklık arz eder. Bu noktada, bir üst başlığımızda yer alan tablomuza göz atabilir, süreler hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Nafaka Ödenmezse Ne Olur?

Nafaka yükümlüsü edimini ifa etmediği takdirde, yani ödemesi gereken tutarı ödemezse hakkında icra takibi başlatılır. İcra takibine rağmen nafaka borcu ödenmezse ilgili hakkında hapis cezası talebiyle şikayet yoluna gidilir. Netice itibariyle, borçlu hakkında üç ay süre ile tazyik hapis cezası söz konusu olabilir. Bu nedenle, nafaka yükümlülüğünden doğan borcun, hükmedilen şekliyle ve vaktinde ödenmesi önemlidir.

Erkek Hangi Hallerde Nafaka Ödemez?

Erkek;

• Evlilik birliği içinde eşinin farklı bir ilişkisinin olduğunu ispat etmesi,
• Boşanma sonucunda göre kadının kusurlu bulunması,
• Kadının erkekten daha fazla gelire sahip olması,
• Kadının resmi evlilik olmaksızın evlilik hayatı yaşaması,
• Kadının emekli maaşı veya kira geliri almaya başlaması,
• Erkeğin işini kaybetmesi ya da gelir seviyesinde esaslı bir azalmanın meydana gelmesi,
• Taraflardan herhangi birinin ölmesi, hallerinde nafaka ödemez.

Nafaka Yasası *2023 Nafaka Düzenlemesi

Nafakaya ilişkin yasal düzenlemeler, gerek alacaklılar gerekse yükümlülerce merak konusudur. Nafaka müessesesine ilişkin yürürlüğe giren henüz yasal bir düzenlemede mevcut değildir. Web sitemizin “aile hukuku” sekmesi üzerinden paylaşılan ilgili makalelerini takip edebilir, bu hususta esaslı bir düzenleme olduğu takdirde düzenlemenin hukuki muhteviyatına ilişkin bilgi sahibi olabilirsiniz.